فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                      

                                                                                                                    

گاز مايع                                                                                                                         

بنزين موتور                                                                                                                 

حلال ها                                                                                                                         

بنزين  هواپيماي جنگنده

سوخت هواپيماي مسافربري

نفت سفيد

نفت گاز

نفت كوره

قير

امولسيون هاي قير

روغن ها

گاز مايع       LPG ( Liquified Petroleum Gas )

 

تعريف : هيدروكربن هاي بسيار سبكي كه در حين عمليات پالايش نفت خام از مواد سبک بالاسری برج هاي تقطیر بدست مي آيند را گاز مايع مي نامند. عمدتاً مخلوطی از دو هیدروکربن سبک نفتی به نام پروپان و بوتان است. نگهداري  و جابجايي آنها در دماي محيط و فشار مناسب انجام مي پذيرد.

 

كاربرد

ü     به عنوان سوخت در وسایل گازسوز خانگی  

ü     به عنوان سوخت جایگزین در خودروها

ü     به عنوان مواد اوليه درصنايع پتروشيمي

ü     به عنوان سوخت در صنایع مختلف

 

 

مشخصات گاز مايع

اجزاء

Component

فشار بخار

Vapor Pressure K pa

وزن مخصوص معادل

SP. Gr @ 60 °F

عدد آرام سوزي

Octan Number

اتان

785

0.3564

99.2

پروپان

175

0.5077

95.6

پروپيلن

212

0.5220

83.4

نرمان بوتان

31

0.5844

89.0

ايزو بوتان

57

0.5631

96.8

 

 

مشخصات مهم گاز مايع :

ü    خلوص بالاي 97% براي مخلوط دو گاز پروپان و بوتان   

ü    نداشتن خاصيت خورندگي

ü    نداشتن مقدار ناچيز آب

ü    گوگرد و تركيبات گوگردي آن بسيار پايين باشد.

ü    عدم وجود سولفيد هيدروژن

ü    مركاپتان آن حد اكثر 0.23 gr/m3 باشد.

ü    ميزان اتان C2)  ) آن حداكثر 0.2 %VOL  باشد.

ü    ميزان پنتان C5)  ) آن حداكثر 2.0 %VOL  باشد.

 

 

v          ميزان هيدروكربن هاي موجود در گاز مايع درحالت كلي در فصول سال به قرار ذيل است 

                      در زمستان             C3 > C4

                      در تابستان             C3 > C4    

اين ميزان در گاز مايع به عنوان يك محصول نهايي در اكثر پالايشگاه ها ( با توجه به

 آب وهواي منطقه ) به شرح جدول ذيل مي باشد :

 

LPG

 

C4 % VOL

C3  %VOL

از اول فروردين تا پايان ارديبهشت

50 - 70

30 - 50

از اول خرداد تا  پايان مرداد

65- 85

15 - 35

از اول شهريور تا پايان مهر

50 - 70

30 - 50

از اول آبان تا پايان اسفند

30 -50

50 - 70

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

بنزين موتور Motor Gasoline )   )

 

تعريف

مخلوطي است از هيدروكربورهاي گوناگون كه با نسبت هاي مختلف تركيب مي شوند . دامنه جوش آن از ( 30 تا 225°C ) مي باشد .  هيدروكربورهاي آن از  C6 تا C12  مي باشد .

 

كاربرد

به عنوان سوخت موتورهاي احتراق داخلي ،  قايق ها و ساير موتورهائي كه با شمع و جرقه زدن كار مي كنند ، مورد استفاده قرار مي گيرد.

 

چهار فاكتور مهم بنزين كه در كارايي  موتور اهميت بسزايي دارند:

ü    آرام  سوزي (عدد اكتان )

ü    كنترل آلودگي ) كنترل ناخالصي، گوگرد ، صمغ )

ü    تميز ماندن سيستم احتراق حين كار

ü    قا بليت حركت (ميزان فراريت)   

 

نكات مهم :

 1- جهت بالا بردن راندمان موتور بنزيني ، بايستي سوختي تهيه نمود كه مشخصات آن از جمله كيفيت ضد ضربه ، مشخصات تقطير ، فشار بخار ، مقدار گوگرد ،  پايداري در مقابل اكسيداسيون و مقاومت در مقابل خورندگي با استانداردهاي موجود مطابقت داشته باشد . 

2- جهت بالا بردن درجه آرام سوزي بنزين  به آن مواد افزودني اضافه مي نمايند  مانند MTBE   ( متيل ترشيري بوتيل اتر ) تا حداكثر غلضت  11 %

 

مشخصات بنزين موتور

ü    فشار بخار (  Vapour Pressure )      ASTM  D-323

  فشار بخار گرايش بنزين به تبخير در شرايط گوناگون درجه حرارت و فشار را نشان مي دهد.

اگر فشار بخار خيلي پايين باشد ، باعث شستشوي روغن از ديواره هاي سيلندر و پيستون و رقيق شدن روغن ميل لنگ مي شود.  موتور به آساني روشن نمي شود و در نهايت باعث افزايش فرسايش موتور مي گردد .

فشار بخار خيلي بالا نيز باعث تبخير سوخت در مخزن و اتلاف آن و گرفتگي مسير به علت وجود بخار و در نهايت سبب خفگي در سيستم سوخت رساني موتور مي گردد. .سرماي حاصل از تبخير نيز باعث تشكيل يخ در كاربراتور مي گردد.

حد اكثر ميزان فشار بخار بنزين موتور در ماه هاي مختلف سال به قرار ذيل است :

 

بنزين موتور

حد اكثر فشار بخار

از اول فروردين تا پايان ارديبهشت

9.0  PSI   

از اول خرداد تا  پايان شهريور

8.0  PSI 

از اول مهر تا پايان آبان

9.0  PSI

از اول آذر تا پايان اسفند

10.0  PSI

 

 

ü    درجه آرام سوزي ( Octane Number )  ASTM  D-2699   

عدد اكتان يك سوخت معياري براي قضاوت در مورد خواص ضد كوبشي آن است و ميزان آرام سوزي و توليد مناسب مقدار انرژي بدست آمده را نشان مي دهد . آلكان هاي زنجيري در مقايسه با آلكان هاي شاخه دار كوبش  بيشتري در موتور ايجاد مي كنند. عدد اكتان صفر به بد ترين سوخت يعني هپتان و عدد 100 به ايزواكتان داده مي شود. عدد اكتان تاييد شده بنزين موتور معمولي در ايران 87.0  مي باشد.

بنزين حاصل از تقطير به دليل كوبش موتورEngine knock )  ) سوخت مناسبي نيست. در موتور هاي چهار زمانه معمولي خودرو ، مخلوطي از سوخت وهوا طي پايين رفتن پيستون به داخل سيلندر كشيده مي شود و با بالا آمدن آن متراكم مي گردد. پيش از پايان تراكم با مشتعل شدن مخلوط سوخت و هوا بوسيله يك جرقه ،  عمل سوختن ا نجام مي گيرد.

در صورت استفاده از سوخت هاي نامناسب (  سوخت با عدد اكتان پايين ) ،  پيش از عمل كردن جرقه زن  ، سطح داغ سيلندر موجب اشتعال مهار ناپذير سوخت مي شود. اين اشتعال زودرس به صورت كوبش موتور آشكار شده  ، با وارد كردن نيروهاي نامنظم بر ميل لنگ وافزايش دماي موتور مي تواند به ان صدمه برساند .

 

 

ü    رنگ بنزين ( Color )

يكي از مشخصات متمايز كننده براي بنزين  با درجه آرام سوزي مختلف ( معمولي و سوپر ) مي باشد و هيچ رابطه اي با كيفيت ندارد . رنگ بنزين موتور معمولي بايستي  قرمز  و ميزان آن  /1000 M3 1.0 Kg باشد. به علت سمي بودن رنگ ، نبايد براي مصارف ديگر بكار رود.

 

ü                        ناخالصي ها

ناخالصي هاي جامد و مايع باعث محدوديت در سيستم ا ندازه گيري سوخت ، خوب قرار نگرفتن شيرهاي ورودي بر روي نشيمنگاه مربوط ، خورندگي ، بسته شدن مسير سوخت ، تشكيل مواد ژله مانند و انسداد فيلتر در موتورهاي درون سوز مي گردد .

 

ü      گوگرد  ( Total  Sulfur )  ASTM  D-1266   

اكسيدهاي گوگرد كه در حين احتراق ايجاد مي شود ، ممكن است به اسيد تبديل شوند كه باعث پيشرفت زنگ زدگي و خورندگي موتور ، رينگ ، پيستون و پوشش ديواره سيلندر شده ،  همچنين هواي محيط را آلوده مي سازد . حد اكثر مجاز آن 0.1  درصد وزني  مي باشد.

 

ü   صمغ   ( Gum Content )            ASTM  D-381

مواد صمغي در هنگام مصرف به صورت يك باقيمانده چسبناك آشكار مي شود كه در سطوح كاربراتورها شيرهاي ورودي ، سوپاپ و ميل سوپاپ مي نشيند . ميزان صمغ در بنزين نبايد از  100 ml/4 mg  بيشتر باشد . معمولا مواد ضد اكسيدكننده و غير فعال كننده فلز جهت جلوگيري از اكسيد شدن و تشكيل صمغ افزوده مي گردد.

 

ü   وزن مخصوص  ( SP.GR )                ASTM  D-1298

 يك مشخصه خوب براي تعيين سبكي يا سنگيني بنزين مي باشد .

 

 

 

 

ü     زنگ زدگي و خورندگي   ( Copper  Corrosion )     ASTM  D-130  

گرفتگي صافي و مشكلات مربوط به موتور ، با به حداقل رساندن زنگ زدگي  و خورندگي در سيستم توزيع سوخت ، كم مي شود.

 

روش تست به شرح ذيل مي باشد:

تيغه مسي تميز و شفافي را درون ماده نفتي مورد نظر در ظرف مخصوص گذاشته به مدت 2 ساعت در حمام پارافين 100 ◦c  نگهداري مي كنند. سپس تغيير رنگ تيغه را با رنگ هاي استاندارد مقايسه كرده ،  نتايج بر حسب نوع تغيير رنگ مطابق جدول ذيل  گزارش مي كنند.

لازم به ذكر است ميزان حد اكثر خوردگي در بنزين موتور مطابق استاندارد بايستي 1a  باشد.

Slight  Tarnish

1a  , 1b

Tarnish  Moderate

2a , 2b , 2c , 2d , 2e

Tarnish Dark

3a , 3b

Corrosion

4a , 4b , 4c

 

 

 

 

 

ü    پايداري در مخزن ( Induction  Period )          ASTM  D-525  

سوخت هاي ناپايدار، اكسيد شده و تشكيل محصولات پليمري ( ناشي از اكسيداسيون  ) را مي دهند كه در سيستم توزيع سوخت ، كاربراتور ، شيرها و ... هنگام تبخير بنزين به صورت مواد رزيني يا صمغ در مي آيند .

 

 

 

 

 

 

 

 

PRODUCT

COMPONENT

TEST

M.GAS.

T.N

MTBE

PLAT FORM.

LN , HN

SUPER GAS.

LSRG

TBR

0.75-0.76

0.75

0.77-0.78

0.69-0.70

0.75-0.76

0.67-0.68

SP.GR.

87

55

117

92-95

61-65

95

60

RON

*

2-3

7.8

6-7

7-8.5

7-8

9-10.5

RVP

─

90-95

55

40-45

40-45

35-40

37-45

IBP

MAX 215

160-170

─

190-195

105-125

180-185

100-120

FBP

100

7

6

38

6

20

23

VOL%

اجزاء تشكيل دهنده بنزين موتور

 

TBR   (TO BE REPORT ) : وزن مخصوص بر حسب گزارش مي باشد.

 *حد اكثر فشار بخار بستگي به فصول سال دارد.( 8 تا PSI 10 )    

بنزين موتور سوپر

تركيبات تشكيل دهنده اين سوخت هما نند بنزين موتور معمولي ، عمدتا" از هيدروكربن هاي سبك مايع ( C5 –C10 ) مي باشد كه دامنه تقطيري از 38 تا 205 درجه سانتيگراد را در بر مي گيرد. از ويژگي هاي بارز اين سوخت، عدد اكتان بالا (شاخص آرام سوزي)  مي باشد. عدد اكتان بنزين سوپر حدود  95.0 مي باشد. با توجه به فصل مصرف ، فشار بخار بين 55 kpa  تا 69 kpa  متغير است.

در حال حاضر اين سوخت با استفاده از پالايش ويژه توليد مي شود . همچنين از مواد افزودني تركيبات اكسيژنه درآن استفاده مي گردد و به عنوان سوخت در انواع موتورهاي بنزيني درون سوز به مصرف مي رسد.

مشخصات بنزين سوپر

60

° C

Distillation 10% Evaporated (max) @

115

° C

50% Evaporated (max) @

180

° C

90% Evaporated (max) @

205

° C

F.B.P (MAX)

1.5

% vol

Residue (max)

1.0

% vol

Loss (max)

 

 

 

 

 

*

kpa

Vapour Pressure

0.1

Mass %

Sulphur Total (max)

480

minute

Induction period @100 c

0.013

g/L

Metallic lead (mix)

95

-

(Octane number (Research)  (min)

0.0005

Mass %

Mercaptan content

Green

-

Color

 

 

 

 

 

 

 

 

 

حلال ها ( SOLVENTS  )

 

تعريف

حلال ها عموما از تركيبات سبك تقطيري تشكيل يافته اند كه در رده بندي برش ها  از بنزين سنگين تر و از نفت سفيد سبك تر مي باشند. با توجه به خصوصيات آنها به انواع گوناگوني تقسيم مي شوند.

 

حلال هاي 404 ، 406 و 410 

 

 حلال هائي متشكل از هيدروكربن هاي پارافيني با تعداد C5 - C8 مي باشند.

410

406

404

 solvent

113-55

80-62

143-60

Distillation range°C

TBR

TBR

TBR

Density@ 15°C Kg/L

25 (min)

25 (min)

25  (min)

Color, saybolt

1

-

-

Copper Cor 3hrs@100°c

-

1

1

Copper Cor,3hrs@50°c

Neg.

Neg.

Neg.

Doctor test

0.05

0.05

0.05 (max)

SulphurTotal  %mass

TBR

7 (max)

TBR

Aromatic content %vol

   

 كاربرد

ü    به عنوان رقيق كننده در لاك الكل ها

ü    به عنوان رقيق كننده در رنگ ها و جلا دهنده ها

ü     به عنوان رقيق كننده در مركب چاپ

ü    به عنوان يكي از مواد تشكيل دهنده تاير ، حلال لاستيك و رزين

ü    به عنوان يكي از مواد تشكيل دهنده چسب ها

ü    به عنوان حلال در صنايع شيميائي، آرايشي و غذائي

    

حلال هاي 400 و 409  ( آروماتيك بالا )

بخش اعظم (بیش از 75 درصد)  حلال   409 ، از هیدروکربن های آروماتیک عمدتاً از نوع تولوئن تشکیل شده است.

حلال 400  نيز با دارا بودن حداقل 30 درصد ترکیبات آروماتیکی، شامل هیدروکربن های پارافینی و سیکلوپارا فینی نیز مي باشد.

مشخصات

409

400

 solvent

106-123

45-150

Distillation  °C                      

25 (min)

25 (min)

Color, saybolt

1

1

Copper  Cor, 3 hrs@100°c

Neg.

Neg.

Doctor test

0.05(max)

0.01 (max)

Total  Sulphur %mass

75 (min)

30 (min)

Aromatic content  %vol

    كاربرد

ü    به عنوان رقيق كننده در لاك الكل ها

ü    به عنوان رقيق كننده در رنگ ها و جلا دهنده ها

ü    به عنوان رقيق كننده در مركب چاپ

ü    به عنوان رقيق كننده در ساخت چسب ها

ü    به عنوان يكي از مواد تشكيل دهنده تينر

 

 

 

 

 

  حلال هاي 402 و 403

وایت اسپریت ها ( White Spirits ) مخلوطی از هیدروکربن های پارافینی و آروماتیکی با دامنه تقطیر  142-200 درجه سانتيگراد هستند . این حلال ها، مایعاتی شفاف، به رنگ آب و دارای بوی ملایم بوده ، از لحاظ شیمیائی پایدارند و خورندگی ایجاد نمی کنند.

 

مشخصات

403 (light)

403

402

 solvent

125-175

152-200

142-200

Distillation range °C

0.0775

TBR

0.775

Density@ 15°C Kg/L

-

38

38

Flash point, Tag°c (min)

21

34

-

Flash point, Abel°c (min)

10 (min)

21 (min)

25 (min)

Color, saybolt

Neg.

Neg.

Neg.

Doctor test

0.05

0.2

0.05

Sulphur Total %mass (max)

45 (min)

45 (min)

20(max)

Aromatic content %vol

 

كاربرد

ü    به عنوان حلال در تینرهای رنگ و لاک الکل

ü    به عنوان حلال خشک کن رنگ ها

ü    به عنوان حلال در چاپ پارچه

ü     به عنوان حلال چربی گیر از سطوح فلزات

ü     به عنوان حلال واکس های مخصوص اثاثیه منزل، مبلمان، کف پوش ها و واکس کفش  

ü      به عنوان حلال خشك شوئي